Anne dendiğinde koruyan kollayan, seven şefkat gösteren bir kadın gelir akla. Annenin her zaman olumlu duygular yaşaması, gebeliğinde mutlu olması ya da çocuk doğurduğunda yüzünün gülmesi beklenir genellikle. Halbuki kadınlarda bebek sahibi olmaya hazırlık sürecinde gebelik ve doğum sonrası dönemde ruhsal olarak her zamankinden farklı bir duyarlılık gelişir. Bu duyarlılığın gelişmesinde biyolojik etmenlerin yanı sıra rol değişimleri, eş/partnerle ilişkiler, kendi ebeveynleriyle ilişkilerinde çatışmalar, çocuk sahibi olamama, düşükler, Ölü doğumlar gibi zorlayıcı pek çok psikososyal etmen de rol oynayabilmektedir.
Bu dönemlerde yaşanan hafif şiddetteki krizlerde psikoterapötik yaklaşımlar, psikoterapiler etkili olmaktadır. Orta ve ağır şiddette ruhsal bozukluklarda ise bu tedavi yaklaşımlarına ilaç tedavisinin eklenmesi ya da ilaç tedavisinin tek başına uygulanması gündeme gelmektedir. Gebelikte ilaç tedavisi, hastayı ve ailesini bebeğin gelişimi üzerine olumsuz etkilerinin olacağı düşüncesiyle endişelendirebilmektedir. Hekimin bu alanda
yeterli bilgi ve deneyiminin olmaması onun da ilaç tedavisine yönelik endişelenmesine yol açabilmektedir. Karşılıklı tedavi planı yapılamayan bu durumda, anne ya da anne adayı kadının tedavisiz kalması ile kadın ruhsal acı yaşarken maruz kaldığı stres ile anne karnındaki bebek de zarar görebilmektedir. Doğum sonrası dönemde ise anne ilaç kullanmayı kabul ederse emzirmeyi bırakmakta ya da çocuğunu emzirmeyi tercih edip ruhsal bozukluğun etkilerine karşı ilaç kullanmadan dayanmayı tercih edebilmektedir. Gebelikte ya da doğum sonrası dönemde bebeğe zarar verme endişesiyle tedavisiz kalan kadın aslında daha çok zarar görmekte aynı zamanda annesinin tedavisiz kalması, bebeğe de ruhsal ve fiziksel olarak zarar vermektedir. Bu alanda teorik bilgi ve deneyimlerin bir sağaltım kılavuzu ile paylaşılması, ruh sağlığı hekimlerinin biraz ürktükleri ya da çekimser kaldıkları bu alanda kendilerini daha yetkin hissetmelerini ve daha çok anne ya da anne adayına okunabilmelerini sağlayacaktır.
Bu düşünceyle biz kadının hayatındaki önemli dönemeçlerden biri olan gebelik ve doğum sonrası dönemde yaşanabilen bu döneme özgü perinatal kayıplar, infertilite, fark edilmeyen gebelikler gibi durumları, ruhsal bozuklukların bu döneme özgü özelliklerini, psikoterapi, ilaç ve somatik tedavilerini, ruhsal bozuklukların tedavi edilmemesi halinde bebeğe etkilerini, adli ve etik konulara bu sağaltım kılavuzunda yer vermeyi uygun gördük. Bununla birlikte yine bu döneme özgü görüşme teknikleri ve tedaviye karar verme süreçlerini de dahil ettik.
Bu süreçte anneliğe hazırlanan kadının yanındaki babanın da varlığı, desteği ve ruh sağlığı oldukça önemli olduğundan baba ruh sağlığı da bu kılavuzda yer aldı.
Konuların ve yazarların belirlenmesi, yazma, değerlendirme süreçleri yaklaşık iki yıl kadar sürdü. Konu ile ilgilenen çok sayıdaki yazar ve araştırmacının katkısıyla ruh sağlığı ile ilgilenenlere bir rehber ve başvuru kitabı hazırladık. Önerileriniz ve katkılarınızla bu kitabın sonraki güncellemelerinde daha da zenginleşeceğine inanıyoruz.
Gebelere ve doğum sonrası dönemdeki kadınlara yalnız ve çaresiz olmadıklarını hissettirerek daha çok destek ulaşması dileklerimizle.
İçindekiler. Yazarlar..................................................................................................................... vii
. Sunuş........................................................................................................................ ix
. Önyazı....................................................................................................................... x
Bölüm 1: Perinatal Görüşme..................................................................................................... 1
Esra YAZICI, Nazan AYDIN
Bölüm 2: Perinatal Dönemde Ruhsal Bozukluğun Tedavisinde Karar Verme Süreçleri.................. 11
Tülay Satı KIRKAN, Nazan AYDIN
Bölüm 3: Gebelikte ve Doğum Sonrası Dönemde Depresif Bozukluklar ve Doğum Sonrası Hüzün 19
Esra YAZICI, Nazan AYDIN
Bölüm 4: Gebelikte ve Doğum Sonrası Dönemde Anksiyete Bozuklukları.................................... 51
Cenan HEPDURGUN, Damla İŞMAN HAZNEDAROĞLU, Şebnem PIRILDAR
Bölüm 5: Gebelikte ve Doğum Sonrası Dönemde Obsesif Kompulsif Bozukluk............................. 73
Faruk UĞUZ
Bölüm 6: Gebelikte ve Doğum Sonrası Dönemde Bipolar Bozukluk............................................. 85
Fisun AKDENİZ
Bölüm 7: Gebelikte ve Doğum Sonrası Dönemde Psikotik Bozukluklar........................................ 103
Leyla GÜLSEREN
Bölüm 8: Gebelikte ve Doğum Sonrası Dönemde Uyku Bozuklukları........................................... 123
Mehmet Murat DEMET
Bölüm 9: Gebelikte ve Doğum Sonrası Dönemde Alkol ve Madde Kullanım Bozuklukları ............ 151
Ahmet Bülent YAZICI
Bölüm 10: Gebelikte ve Doğum Sonrası Dönemde Cinsel İşlev Bozuklukları.................................. 169
Ayça ÖNGEL ATAR
Bölüm 11: Gebelikte ve Doğum Sonrası Dönemde Yeme Bozuklukları.......................................... 177
Nalan ÖZTÜRK
Bölüm 12: Gebelikte ve Doğum Sonrası Dönemde Özkıyım.......................................................... 189
Buket Belkız GÜNGÖR
Bölüm 13: Gebelikte ve Doğum Sonrası Dönemde Somatik Tedaviler ve Diğerleri
a. Gebelikte ve Doğum Sonrası Dönemde Elektrokonvülsif Tedavi............................... 205
Nesrin Buket TOMRUK
b. Gebelikte ve Doğum Sonrası Dönemde Transkranial Manyetik Uyarım Tedavisi........ 223
Gökben HIZLI SAYAR, Hüseyin ÜNÜBOL
c. Gebelikte ve Doğum Sonrası Dönemde Parlak Işık Tedavisi..................................... 232
Elif ÖZCAN TOZOĞLU
d. Gebelikte ve Doğum Sonrası Dönemde Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve
Yeniden İşleme (EMDR) Terapisi............................................................................. 235
Önder KAVAKCI
e. Gebelikte ve Doğum Sonrası Dönemde Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp (TAT)
Yaklaşımları......................................................................................................... 245
Neriman ARAS
Bölüm 14: Gebelikte ve Doğum Sonrası Dönemde Psikoeğitim ve Psikoterapiler
a. Gebelikte ve Postpartum Dönemde Bilişsel Davranışçı Terapiler Temelli
Psikoterapötik Yaklaşımlar..................................................................................... 273
Menekşe Sıla YAZAR
b. Gebelikte ve Doğum Sonrası Dönemde Kişilerarası İlişkiler Psikoterapisi................. 281
Pınar ÇETİNAY AYDIN, Nazan AYDIN
c. Gebelikte ve Doğum Sonrası Dönemde Farkındalık Temelli Terapiler....................... 292
Fisun AKDENİZ
d. Gebelikte ve Doğum Sonrası Dönemde Destekleyici Psikoterapi ............................. 295
Demet GÜLEÇ ÖYEKÇİN
e. Gebelikte ve Doğum Sonrası Dönemde Çift Terapisi................................................ 304
Oya GÜÇLÜ
Bölüm 15: Gebelik İnkârı (Fark Edilmeyen Gebelikler) .................................................................. 313
Gökben HIZLI SAYAR, Oğuz OMAY
Bölüm 16: Doğum Korkusu (Tokofobi), Doğum Sonrası TSSB........................................................ 325
Pınar ÇETİNAY AYDIN
Bölüm 17: İnfertilitesi Olan Çiftlerde Ruhsal Sorunlar ve Sağaltımı.............................................. 337
Nalan KALKAN OĞUZHANOĞLU, Bengü YÜCENS
Bölüm 18: Gebelikte ve Doğum Sonrası Dönemde Adli ve Etik Karar Verme Süreçleri.................... 351
Esin EVREN KILIÇASLAN, Sevilay UMUT KILINÇ
Bölüm 19: Tedavi Edilmeyen Ruhsal Bozukluğun Fetüs, Yenidoğan ve Bebeğe Etkileri.................. 377
Nalan ÖZTÜRK
Bölüm 20: Perinatal Kayıplar ..................................................................................................... 387
Esra YANCAR DEMİR
Bölüm 21: Perinatal Dönemde Baba........................................................................................... 395
Gökhan ÖZPOLAT Konu Dizini................................................................................................................................. 403 |
